Malaysia kini berada di persimpangan ekonomi paling kritikal dekad ini. Setelah Menteri MITI, Tengku Datuk Seri Zafrul Abdul Aziz memberi amaran bahawa hampir RM200 bilion eksport Malaysia ke Amerika Syarikat (AS) serta lebih sejuta pekerjaan berisiko jika Malaysia tidak menandatangani Agreement on Reciprocal Trade (ART), perdebatan nasional mula memuncak.

Di satu sisi, ART dilihat sebagai penyelamat akses pasaran dan pelaburan. Di sisi lain, ia mencetuskan persoalan besar tentang kedaulatan, alignment geopolitik dan masa depan dasar neutral Malaysia. mfm.news membedah isu ini secara menyeluruh.

Apa Itu ART Malaysia–AS?

ART atau Agreement on Reciprocal Trade ialah perjanjian dagang dua hala antara Malaysia dan Amerika Syarikat. Ia ditandatangani pada 26 Oktober 2025, ketika ekonomi global sedang beralih ke era proteksionisme baharu.

Tidak seperti FTA tradisional, ART bersifat:

• lebih fokus kepada tarif & piawaian teknikal,
• lebih fleksibel dalam pelaksanaannya,
• dan lebih langsung dalam memastikan akses pasaran Malaysia ke AS tidak diganggu oleh tindakan unilateral Washington.

Perjanjian ini menetapkan:

• Pengekalan tarif “reciprocal” 19% untuk kebanyakan produk Malaysia,
• Dengan 0% tarif ke atas ratusan produk strategik, terutamanya berkaitan komponen industri, kimia dan pemprosesan,
• Selain kerjasama dalam sektor E&E, semikonduktor, pertanian selamat, bio-teknologi, dan pematuhan standard.

Kenapa ART Sangat Penting?

Jawapannya: Risiko RM200 Bilion & 1 Juta Pekerjaan**

AS ialah pasaran eksport premium bagi Malaysia, khususnya bagi sektor:

• Elektrik & Elektronik (E&E),
• Semikonduktor,
• Peralatan mesin,
• Produk kimia industri,
• serta barangan pembuatan bernilai tambah tinggi.

Anggaran MITI menunjukkan:

• RM200 bilion eksport Malaysia ke AS bergantung pada kestabilan tarif,
• >1 juta pekerjaan secara langsung dan tidak langsung dalam rantaian nilai E&E dan pembuatan,
• serta kira-kira 7,700 SME yang membekalkan komponen dan perkhidmatan kepada syarikat dalam ekosistem E&E/semikonduktor.

Tanpa ART, Malaysia berdepan tiga risiko besar:

1. Tarif AS boleh naik lebih tinggi daripada 19% secara unilateral.
2. Produk Malaysia boleh hilang daya saing berbanding Vietnam, Mexico atau Taiwan.
3. Pelabur global dalam sektor berteknologi tinggi boleh mengalihkan operasi ke negara lain.

Dalam konteks ini, ART dilihat kerajaan sebagai payung sebelum hujan, bukan sekadar alat rundingan.

Tetapi… ART Bukan Tanpa Risiko

Walaupun ART membawa kelebihan, beberapa bahagian perjanjian mencetuskan kebimbangan besar di kalangan ahli Parlimen, industri, dan penganalisis dasar.

1. Artikel 5.1 & 5.2 — Tepi Jurang Geopolitik

Bahagian ini menyatakan Malaysia perlu:

• Menyesuaikan tindakannya dengan sekatan atau kawalan eksport AS terhadap negara ketiga,
• Mengambil tindakan sepadan apabila AS mengenakan tarif atau sekatan nasional atas sebab “keamanan ekonomi”.

Kebimbangan:
Ini boleh menyebabkan Malaysia terheret ke dalam strategi sekatan AS terhadap China, Rusia ataupun negara lain — walaupun Malaysia selama ini mengamalkan polisi bebas, neutral dan tidak memihak (non-alignment).

2. Risiko kepada kawal selia makanan & halal

Ahli Parlimen dan NGO makanan-halal memberi amaran bahawa:

• ART membuka ruang kepada kemasukan produk pertanian dan daging dari AS di bawah piawaian import AS,
• yang berpotensi menekan kuasa kawal selia Malaysia, termasuk keperluan halal, bio-keselamatan, dan piawaian kesihatan.

Dalam negara yang mempunyai sejarah isu kartel daging dan integriti halal, kebimbangan ini bukan kecil.

3. Asimetri kuasa — Malaysia negara kecil, AS kuasa ekonomi

Walaupun perjanjian menyebut Malaysia boleh menamatkan ART pada bila-bila masa, realiti diplomatik dan ekonomi jauh lebih rumit.
Kesan penamatan:

• potensi tindak balas tarif,
• pengurangan aliran pelaburan,
• ketidaktentuan pasaran kewangan,
  boleh menekan Malaysia secara politik.

Kelebihan Nyata ART kepada Malaysia

1. Akses pasaran AS tetap terbuka

Ini adalah nyawa sektor semikonduktor Malaysia. Pesanan global, terutama dari syarikat rekabentuk cip AS, bergantung kepada Malaysia sebagai “backend hub”.

ART memastikan:

• tiada tarif mengejut,
• tiada gangguan ke atas rantaian bekalan,
• serta kedudukan Malaysia kekal kompetitif berbanding negara saingan.

2. Isyarat keyakinan kepada pelabur global

Pelabur melihat ART sebagai:

• kepastian polisi,
• kestabilan tarif,
• dan komitmen Malaysia untuk kekal sebagai lokasi neutral tetapi efisien dalam rantaian global.

Ini penting kerana dunia sedang beralih kepada strategi “China+1” dan AS sedang mengukuhkan blok rantaian bekalannya.

3. Peluang sektor berteknologi tinggi

ART membuka ruang besar dalam:

• teknologi hijau,
• bioteknologi,
• pertanian moden,
• keselamatan siber,
• dan kawal selia piawaian industri.

Ini peluang untuk Malaysia naik ke rantaian nilai lebih tinggi.

Di Mana Letaknya Malaysia?

Strategi ‘Bebas Tapi Cerdik’

Malaysia kini menganggotai:

• RCEP (blok terbesar dunia),
• CPTPP,
• ACFTA bersama China,
• dan hubungan dua hala kukuh dengan AS.

Dengan ART, Malaysia cuba memainkan strategi:

“Hidup dalam semua blok, tetapi tidak terperangkap dalam mana-mana kem.”

Dalam era geopolitik yang semakin tegang, ini bukan sahaja strategi dagangan — tetapi strategi survival.

ART bukan perjanjian biasa. Ia adalah ujian kepada:

• kemampuan Malaysia mengekalkan neutraliti,
• keberanian Malaysia menjaga kedaulatan,
• dan kebijaksanaan Malaysia mengimbangi AS & China
  dalam ruang ekonomi paling kritikal abad ini: semikonduktor dan teknologi tinggi.

Jika dilaksana dengan berhati-hati, ART boleh menjadi payung strategik yang melindungi eksport, pekerjaan dan pelaburan.

Tetapi jika pengawasan longgar dan perjanjian ini digunakan tanpa timbang tara geopolitik, Malaysia boleh terjebak dalam tali halus kepentingan kuasa besar.

Seperti biasa, masa — dan ketelitian penggubalan dasar — akan menentukan sama ada ART menjadi aset atau liabiliti jangka panjang Malaysia.